Bosje van Bannink

Gendringen, 2-11-2022.Het werk 'Bosje van Bannink' omvat een serie van meer dan duizend foto's waarin een klein bos in de Achterhoek centraal staat. De foto's zijn over een periode van drie jaar gemaakt; hierbij is nooit aan publicatie gedacht.Bosje van Bannink blijkt een voorbeeld van 'Causa Futura', een oorzaak uit de toekomst. Hoe onwaarschijnlijk ook, zo is het gegaan: het Bosje nam afscheid en wij moesten het bestaan en het vertrek fotograferen. Het bos verdween nadat het was vastgelegd.Bosje van Bannink is een vorm van kunst en kunstenaarschap dat pan-ecologisch is. Deze kunst is niet alleen ecologisch met betrekking tot het leefmilieu maar deze hangt samen met de sociale ecologie en de ecologie van de geest. Alleen in samenhang tussen deze drie – pan – heeft menselijk leven op planeet Aarde een toekomst. Hieronder volgt het verhaal van Bosje van Bannink in zeven korte stukjes en een colofon.Daarna – voor de échte liefhebbers – een zevende blok met de technisch-filosofische uitleg van het begrip 'Causa Futura'.

1.
Voordat we de woning kochten verkenden we de omgeving. Aan de rand van het dorp, in het open veld doorsneden met een pad, lag in de verte een klein bosje, een tiny forest. Het bos is 55 meter lang en 45 meter breed met een sloot ernaast. Het bosje zou een stepping stone kunnen zijn in een netwerk dat onder nauw ecologisch beheer staat. Maar dat was het niet. Het wordt het Bosje van Bannink genoemd naar een familie die hier ooit boerde.Het bos is een markante gestalte en het prijkt soeverein in het agro-industriële landschap. De bomen die het bos vormen zijn populieren uit kiemjaarklasse 1960. Eén boom is veel ouder, met een kolossale omvang en stond er al lang voordat het bos werd aangeplant. De aanleg geschiedde rond de tijd dat ikzelf werd geboren. Het bos werd aangeplant in het jaar van mijn geboorte, rond een boom die er al stond – de kiemcel van een levend en continue wordingsproces.Het bos ligt ingeklemd tussen percelen van verschillende boeren die er intensieve landbouw plegen. Vele malen per jaar bemesten zij de gronden en jaarlijks wordt er diverse malen geoogst of gras afgehaald. Op een enkel stuk weiden schapen of koeien – steeds minder – en soms zie je een paard en een enkele haas. Wij hebben al jaren geen vogel of een ander dier gezien. Het gebied is meer dood dan levend.

2.
Het was in de begindagen van de inval door Rusland in Oekraïne dat het bos van binnenuit is omgezaagd. Het dagelijkse bezoek was even onderbroken geweest en hierin verdween Bosje van Bannink. Het voelde als in eerdere gevallen waarin mensen ontvallen; ze vertrekken, hoe onvermijdelijk de dood ook is, op de momenten dat er niemand is. Vreemd genoeg schrok ik er nauwelijks van, een vage berusting kwam over me.In drie stapels lagen de stammen metershoog langs het pad, gesorteerd op doorsnede en kwaliteit, klaar voor verwerking in de houtfabriek. Geen enkele stam was aangetast, de bomen waren kerngezond.Ik werkte die dagen aan het aanleggen van een tuin: ‘De drie ecologieën’. De tuin bestaat uit drie grote ronde bloemperken en behandelt de samenhang tussen de menselijke geest, het sociale en de leefomgeving – mens, maatschappij, milieu. Deze samenhang is verbroken. De drie stapels hout verbeelden deze drie ecologieën, zonder samenhang, wat een hoogst efficiënte illustratie is, de afgezaagde bomen op drie nette stapels.

3.
De maanden erna ligt het terrein er gehavend bij en blijft onaangeroerd. Een oorlogsgebied uit het oeuvre van de Russische filmmaker Tarkovsky; de militaire zone uit 'Stalker'; de modder en de plassen uit 'Andrei Roeblev' en de dakloze kathedraal uit de film Nostalghia. Een kudde paarden die appels eet op het strand. Iedere dag valt het bos meer samen met de oorlog in Oekraïne, zonder hoop.De hond Rocco die me op de wandelingen vergezelt kent vijf routes door het bos via verschillende in- en uitgangen in de voor, achter en zijkanten van het bos. Hoewel het bos nu gekapt is en er alleen randen met entrees zijn overgebleven gaat de aangelijnde hond voor over de ons bekende paden in een blinde leegte. Hij gaat voor maar verlaat de paden niet. Het is niet de leegte maar de afwezigheid die hij schuwt.De buitenste bomen van het bosje, ijl en gekrenkt, vormen een dunne huid om het voormalige woud. Deze huid kan niet verhullen wat er is aangericht, al moet juist dat de instructie van de boer aan het loonbedrijf geweest; het bos mag niet helemaal weg, een schim moet achterblijven. Aan de randen staan enkele bomen die door een straffe wind zijn uitgewaaierd. Deze bomen zochten ooit het licht buiten het bos en strekten zich uit. Zonder de andere bomen waarvan ze afstand namen, met de rafels van het tuig en geknakte masten is het bos nu een zinkend spookschip. En toen moest het doodsgereutel nog gaan klinken.

4.
Ruimte komt van ruimen. Met het ruimen van bomen in het bos ontstaat er ruimte. Dat ruimen brengt ‘Lichtung’ schrijft de filosoof Heidegger, een lichtende mogelijkheid waarin de goden kunnen neerdalen. In dit bos bracht het ruimen ruimte noch Lichtung, alleen afwezigheid.Later in het voorjaar schoten jonge populiertjes op uit de dunne naden tussen de schors en het hout van de honderden stronken die laag bij de grond waren afgezaagd. Een cirkelvormige rij mini-populiertjes markeren de contour van iedere stronk. Zo ontstond binnen enkele weken over het hele terrein een laag struweel dat manshoog reikte. Afgelopen week zijn ook deze stronken vol leven met wortel en al uitgegraven. Enkele stammen waren meer dan een meter in doorsnede. De klompen hout en aarde zijn afgevoerd. Op een begraafplaats gaat de dood de grond in, hier wordt het leven eruit verwijderd. De dunne huid van de aarde ligt nu opengescheurd. Een ruwe vlakte met rondom enkele bomen, een gewelddadig park tussen weilanden van rooigras.

5.
Vanaf de eerste dag en gedurende de drie jaar dat ik het bos bezocht heb ik meer dan duizend foto’s en enkele korte filmpjes gemaakt. De hond leerde om op die momenten niet aan de lijn te trekken. Het vastleggen begon zonder enige aanleiding, het was een soort kennismaken. Totdat het bos er ineens niet meer was. Ik ben blij dat ik het heb gezien, dat ik het Bosje van Banning heb vastgelegd in alle variatie en dat ik deze aandacht aan mezelf heb gegund; dat ik de instructie van het bos om het te fotograferen heb opgevolgd.Bosje van Bannink begon als een ode aan traagheid en variatie en staat nu in het teken van verlies en rouw. Aanvankelijk dacht ik dat het gevoel van verlies over het bos ging, nu begrijp ik dat dit verlies mezelf en de menselijke gemeenschap betreft. Het bos nam afscheid van ons, niet andersom. En dat heb ik aangevoeld.

6.
In 2021 heb ik, hoe onwaarschijnlijk ook, twee beelden gemaakt waarin ik het afscheid lijk aan te kondigen, een gevoel dat er klaarblijkelijk al heerste.Het eerste beeld somt alle gifstoffen op die zijn toegestaan in deze agro-industriële omgeving (info Wageningen University). Het perceel dat uitkomt op het bos had onverwacht een vreemde donkere kleur. Eerst dachten we dat het door de droogte was veroorzaakt, maar bij nadere beschouwing bleek het land te zijn doodgespoten met glyfosaat.Het tweede beeld is een poster en betreft het Bosje van Bannink en de verhouding tot de omgeving. Toen deze posters werden gemaakt stond het bos er nog en wisten we niet dat het bos afscheid zou nemen.

COLOFON EN VERANTWOORDING
Met de publicatie van 'Bosje van Bannink' roepen we op gevoeligheid te ontwikkelen voor de aantasting van niet alleen het milieu maar dit in verband te zien met de verregaande homogenisering, verlies van democratie, perverse ongelijkheid, depressie en angst bij jonge mensen en de geestdodende vervuiling die massamediale technologie produceert, leidend tot geweld. De conditie van de ecologie van de geest en van de sociale ecologie staan onder een minstens even grote bedreiging als het levende milieu. Mens, maatschappij en milieu hebben daarom alleen in nauwe samenhang een toekomst.Bosje van Bannink is een artistiek-politiek project van Johannes Bongers. Bosje van Bannink sluit aan op SOOOS, andsterdam.nl, Gemeente Nieuwe IJssel, GROND, DENKMAL, Per-soon en Technotlogy. Dit zijn lopende projecten sinds 2019 die onderling zijn verbonden en waarvan de nauwe samenhang tussen de drie ecologieën het uitgangspunt vormt. Een ruime selectie van Bongers' werk vind je op Boolean WorksTekst en beeld Johannes Bongers, Gendringen, 2-11-2022

7. Causa Futura
De totstandkoming van het werk 'Bosje van Bannink' vormt een verschijnsel dat we 'Causa Futura' zijn gaan noemen: de oorzaak (causa) die uit de toekomst (futura) komt en die in het heden effect heeft. Oorzaak en gevolg zijn in Causa Futura omgedraaid. Bosje van Bannink nam afscheid en wij moesten dit vastleggen.Causaliteit is tegelijk het meest bekende als het meest onbekende concept in het menselijk denken en van het begrip dat we hebben van de natuur en cultuur; van onszelf. Het is de basis waarop we gebeurtenissen verklaren, voorspellen, en begrijpen. Maar het blijft een raadsel hoe oorzaak en gevolg precies samenhangen, vooral wanneer we voorbij eenvoudige lineaire modellen denken.In zijn 'Metafysica' heeft de filosoof Aristoteles 2100 jaar geleden vier causa's (oorzaken) beschreven die alle vier verwijzen naar aspecten van het maken van een zijns-object, in zijn voorbeeld het maken van een zilveren offerschaal. De vier causa's zijn Causa Materialis, Causa Formalis, Causa Finalis en Causa Efficiens. De zilveren schaal is een zijns-object wat wil zeggen dat het Griekse begrip van 'zijn' via het aanschouwen van objecten werd opgewekt. De causa's verklaarden hoe het 'zijnde' tot stand kwam maar vormde het 'zijnde' tegelijkertijd. Vandaag is van de rijkheid van oorzakelijkheid niets meer over en is alle oorzaak-gevolg terug te voeren op Aristoteles' vierde causaliteit, de Causa Efficiens, op de werkoorzaak. Door de eeuwen heen heeft de rede alle materiële processen weten te domineren, Causa Efficiens als nog enige oorzaak is een uitdrukking daarvan, maar de rede heerst nu ook over ons begrip van alle levende processen. Zijns-objecten kennen we nu alleen nog maar als fetish of als merkproducten. Deze moeten ons eigen zijns-begrip opwekken.In 1748 stelde de filosoof David Hume dat causaliteit niet meer is dan een psychologisch patroon van verwachting, zonder directe basis in de werkelijkheid. Dit idee werd verder uitgewerkt door Immanuel Kant, die causaliteit als een categorie van menselijke waarneming beschouwde, noodzakelijk voor ons begrip van de wereld, maar niet inherent aan de wereld zelf.Een wereld zonder causaliteit, zonder oorzaak en gevolg, is ondenkbaar, ook al zijn de wetten van de natuurwetenschappen tijd-invariant – ze blijven geldig, zelfs wanneer de tijd wordt omgekeerd. Een film van biljartballen die elkaar raken, twee massa's die momentum uitwisselen, kun je zonder probleem achterstevoren afspelen zonder dat het onrealistisch lijkt. Wat echter in film wel, maar in de werkelijkheid niet kan worden teruggedraaid, is het ontklutsen van een geklutst ei of het scheiden van koffiemelk van koffie nadat je ze hebt geroerd. Dit is onmogelijk, of in elk geval praktisch onmogelijk. Het aantal mogelijke configuraties van moleculen die samen de lichtbruine 'melk-koffie' vormen, is astronomisch veel groter dan de enkele configuratie waarin alle koffiemelkmoleculen bovenop de koffiemoleculen drijven. Het kan gebeuren dat dit enkel moment optreedt, maar de kans daarop is te verwaarlozen. De microscopische realiteit van het enorme aantal moleculaire configuraties blijft verborgen achter de macroscopische aanblik van een simpele kop koffie met melk.Entropie, de Pijl van de Tijd en Causaliteit
De statistische werkelijkheid en de micro-toestanden van de geroerde koffie en melkmoleculen wordt aangeduid als entropie: hoe groter het aantal micro-toestanden, hoe groter de entropie; ook wel hoe groter de wanorde genoemd. De koffie met melk heeft een zeer hoge entropie. Het heelal begon echter, het moment net voor de Big Bang, in een staat van extreem lage entropie – wanneer de koffie en de melk volledig van elkaar gescheiden zijn – en sindsdien neemt de wanorde alleen maar toe. De pijl van de tijd kan om die reden niet worden omgekeerd; de kans dat alle moleculen terugkeren naar die ene singulariteit zoals vlak voor de Big Bang, is weliswaar theoretisch mogelijk, maar praktisch volledig uitgesloten.De groeiende wanorde in het heelal – totdat het moment waarop alle moleculen tot stilstand zijn gekomen en geen 'arbeid' meer kunnen verrichten – lijkt tegengesteld aan het leven op aarde, dat zich juist ontwikkelt tegen de richting van de entropie in, tegen de wanorde en in de richting van de orde van leven.Hoewel de totale entropie in de kosmos altijd toeneemt, geldt dit strikt genomen alleen voor gesloten systemen, zoals een laboratoriumvat of het heelal als geheel. In open systemen zoals de aarde, die voortdurend zonlicht van de zon ontvangt, wordt daardoor het vormen van complexe structuren zoals DNA en leven mogelijk. Leven lijkt daarmee tegen de entropie in te gaan; dit fenomeen staat bekend als negentropie. In werkelijkheid straalt de aarde meer entropie terug de ruimte in dan de zon aan energie aan de aarde levert: het hoog-energetische licht van de zon wordt door de aarde slechts gedeeltelijk (ongeveer 20%) weerkaatst, en wel als laag-energetisch infrarood licht.Maar hoe zijn entropie en de pijl van de tijd die van verleden, heden naar de toekomst wijst nu met causaliteit verbonden? Wat heeft entropie met de richting van tijd en met causaliteit te maken? Entropie, de tijdspijl en causaliteit vormen drie aspecten van hetzelfde verhaal over tijd en verandering, maar opereren ieder in verschillende lagen van de werkelijkheid:- Entropie is het statistische fundament onder het verhaal, dat zoals zal blijken geen fundamenteel wettelijke basis in de natuurwetenschappen heeft. Zonder entropie (of de toename ervan) zou de tijdspijl fysisch niet waarneembaar zijn; er zou geen onderscheid zijn tussen verleden en toekomst. Het aantal mogelijke configuraties van een rommelige kinderkamer is astronomisch groter dan dat van een opgeruimde kamer. De rommel ontstaat zonder inspanning, omdat het natuurlijke verloop van gebeurtenissen leidt tot toenemende wanorde. Zo zijn entropie en de tijdspijl met elkaar verbonden. Het opruimen van de kinderkamer kost daarentegen energie; zo zijn entropie en informatie (= energie) met elkaar verbonden.- De tijdspijl is het macroscopische verhaal dat uit het microscopische verhaal van entropie voortkomt. De tijdspijl bevestigt de volgorde van gebeurtenissen (zoals melk die met koffie mengt na roeren, of de voortgang van de seizoenen) maar de tijdspijl legt niet op zichzelf vast wat oorzaken of gevolgen zijn. De tijdspijl bestaat niet echt maar vormt het kader waarin de richting van processen zichtbaar wordt en structureert onze waarneming van causaliteit. In een gesloten systeem neemt de entropie altijd toe, wat leidt tot onomkeerbare processen. Hierdoor ervaren we een duidelijke richting van tijd: een glas dat breekt is "normaal", maar een gebroken glas dat zichzelf herstelt, is onmogelijk. Op het psychologische vlak zijn onze herinneringen georiënteerd op het verleden en onze verwachtingen op de toekomst. Dit creëert een subjectieve tijdspijl in ons bewustzijn. Op de allergrootste schaal begon het universum in een toestand van lage entropie (vlak na de Big Bang) en beweegt sindsdien naar hogere entropie, wat een macroscopische tijdspijl oplevert.- Causaliteit, als derde, is het narratief dat wij als waarnemers gebruiken om gebeurtenissen in die tijdspijl te ordenen. Entropie versterkt onze waarneming van causaliteit doordat entropische processen onomkeerbaar zijn in ons dagelijkse leven, bijvoorbeeld melk die zich mengt met koffie of een kinderkamer die snel een rommeltje wordt. Causaliteit biedt ons een model om entropische processen te begrijpen en te voorspellen, door te stellen dat een actie (oorzaak) een specifiek gevolg heeft.Noch entropie, noch de richting van de tijd, noch causaliteit hebben een fundamentele wettelijke basis in de natuurwetenschappen. Dit is moeilijk voorstelbaar omdat waar we ook kijken we denken zo'n 'wet' in actie ze zien. De mens ontleent er zelfs het begrip 'vrij' aan als in 'vrije wil' dat zich juist van de gedetermineerdheid van de tijd af zegt te wenden. Maar die gedetermineerdheid waartegen dit 'vrij' zich afzet is dus niet fundamenteel. Vrije wil verzet zich dus niet tegen het maken van causale keuzes, maar gaat om het creëren van nieuwe mogelijkheden. Vrijheid is daarmee geen oppositie tegen determinisme, maar het vermogen om binnen de openheid van een niet-deterministische werkelijkheid nieuwheid te scheppen.Oorzaak uit de toekomst
Causaliteit vormt het fundament van ons denken over tijd en verandering, en het geloof in oorzaak en gevolg verstevigt de richting van de tijdspijl: van verleden naar heden, naar toekomst. Maar wat als deze vanzelfsprekende richting niet langer absoluut is? Wat als ons heden – een tijd van klimaatcrises, biologische catastrofes, verlies van democratie, oorlog, politiek vandalisme en technologische dystopieën – deels wordt gestuurd door invloeden vanuit de toekomst? De introductie van dit meta-speculatief concept wil niet de noodzaak verleggen tegen het in verzet komen tegen de huidige situatie naar een toekomstige oorzaak, als iets onontkoombaars, maar dit concept wil aantonen dat dit verzet nog sterker moet groeien omdat burgers niet alleen door ongelijkheid uit het verleden maar nu ook uit de toekomst worden bedreigd. Het concept gaat in tegen de waarneembare zekerheid dat oorzaak en gevolg onomkeerbaar zijn, en toch lijkt er iets veranderd. De Aarde schreeuwt inmiddels terug, globaal wordt de politiek steeds duisterder en lijken geen scenario's meer beschikbaar voor het huidige predicament. En nu veranderen de limieten van de tijd misschien ook nog en komen er mogelijk oorzaken uit de toekomst? Dat lijkt misschien allemaal fictie en pure fantasie. Maar is dit concept zo veel fictiever dan de speculatie in de tijdruimte waarop het kapitalisme en de financiële markten zijn gebouwd? Denk aan hoe globale politieke beslissingen met toekomstige politieke gevolgen in verband staan wanneer deze ook zijn verbonden met iets als de Cryptomunten $Trump en $MELANIA die tegelijk starten met de VS regering Trump II? Politiek handelen en valutawaarde waren altijd al - macroscopisch – met elkaar verbonden, maar nu zal de toekomstige waarde van deze cryptomunten - die kan worden geprognotiseerd – bepalen welke beslissingen vandaag – microscopisch – genomen moeten worden: Causa Futura.Kapitaal en technologie opereren fundamenteel op speculaties over wat nog moet komen. Van AI tot cryptovaluta: deze systemen zijn gebouwd op het exploiteren van toekomstige mogelijkheden. Hoe meer technologie op deze toekomstigheid kunnen worden bedacht en gebouwd hoe financieel aantrekkelijker deze zijn voor investeerders en aandeelhouders. Het is duidelijk dat deze processen inmiddels zo ver gevorderd zijn dat ze het heden al domineren en daarmee de toekomst kunnen koloniseren. Wanneer deze oorzaken uit de toekomst het heden bepalen, ontstaat een nieuwe causaliteit, een versnelde beweging richting exploitatie, afbraak en uitputting, waarbij zij die dit veroorzaken en hiervan profiteren onzichtbaar zullen blijven.Dit is waarom we spreken van Causa Futura: een oorzaak die niet in het verleden ligt, maar in de toekomst, en die het heden al radicaal herschept.De introductie van 'Causa Futura' betreft de nieuwe, en wel de vijfde causa waarmee we terugwijzen naar de oorspronkelijke zijns-opvatting van Aristoteles. In 'Causa Futura' draait de richting van oorzaak en gevolg om. Wat indien Bosje van Bannink als zijns-object, dat Heidegger naar aanleiding van Aristoteles' zijns-object beschrijft als 'het aanwezig zijn van het aanwezige', niet langer – als 'natuur' wil prijken in de agro-industriële omgeving? In die praktijk wordt Bosje van Bannink binnen Heidegger's analyse van het Griekse zijns-begrip binnenstebuiten gekeerd tot 'het aanwezig zijn van het afwezige'.Jaren bezochten we het bos – veelal alleen, of met partner, kinderen en vrienden – om het Bosje van Bannink in de vele hoedanigheden vast te leggen. Dit was geen opdracht. Er was geen reden of aanleiding om het te doen, en toch was het noodzakelijk. Regelmatig reflecteerden we op het waarom van deze aandacht, waarom verkennen we dit organisme? De onbegrijpelijkheid van het bijna dagelijks vastleggen van de oneindige rijkheid van aanzichten en details werd in de jaren steeds groter. Het werd nog vreemder toen we in 2021 afbeeldingen gingen maken van de dreiging die in het gebied heerste; de parel die het bosje was kwam in steeds groter contrast, bijna in conflict, met de eigen leefomgeving. Het bos is een organisme, dat niet meer verder kon.Bosje van Bannink is een 'Causa Futura'. Hoe onwaarschijnlijk ook, zo is het gegaan: het Bosje nam afscheid en wij moesten dat vertrek fotograferen. Het bos verdween nadat het was vastgelegd. We werden gedwongen de foto's te maken, door een oorzaak die niet uit het verleden komt. De foto's zijn het effect van een oorzaak uit de toekomst. We legden een temporeel omgekeerde gebeurtenis vast. Het fotograferen van het bos was het maken van portretten; nu weet ik dat het portretten zijn die vanuit de toekomst het heden aanschouwen. De portretten blijken een lamentatie voor de rijkheid van het leven, voor variatie en diversiteit en wordt ons door 'Bosje van Bannink' aangeboden.'Bosje van Bannink' is een voorbeeld van 'Causa Futura' maar staat daarin niet alleen. Het verhaal van de vier causa's wordt aangehaald in 'De vraag naar de techniek' uit 1953 van Martin Heidegger. De Franse filosoof Stiegler zag techniek juist als iets dat met geheugen is verbonden; menselijk geheugen wordt geëxternaliseerd, van het schrift tot nu in digitale systemen. Het concept Causa Futura is gegroeid in onze eigen techniek-filosofische analyse. De vraag is waar de invloed van moderne technologie en diens schijnbare onvermijdelijkheid vandaag vandaan komt.Heidegger’s analyse is fundamenteel, maar daarin speelt de dwang van kapitaal nog nauwelijks een rol. Bernard Stiegler, die ons begrip van technologie en tijd radicaal verdiepte, maakte de AI-revolutie niet meer mee. Zijn concepten van 'retentie' en 'protentie' – de manieren waarop technologie ons geheugen en onze verwachtingen structureert – blijven nog steeds binnen de tijdsstructuur die voortkomt uit diezelfde technologische systemen die hij bekritiseerde. Stiegler zoekt de grens van de toekomst niet op, zoals een kunstenaar dat doet, en hij overschrijdt die niet. Zowel Heidegger als Stiegler bieden inzichten, maar hun analyses kunnen niet verklaren hoe eigentijdse technologie zo allesomvattend en dominant is geworden.Daartegenover zien we hoe huidige technologie – in fusie met kapitaal – zich volledig richt op AI, sociale technologie, surveillance en de digitalisering van kennis, communicatie en symbolische systemen. De Italiaanse filosoof Berardi noemt dit semio-kapitalisme. Deze systemen koloniseren niet alleen de buitenwereld, maar werken rechtstreeks in op de menselijke geest, die daardoor wordt verarmd en onderdrukt. Het resultaat is een maatschappij doordrenkt van depressie, anxiety, conflict en geweld.Onze eigen technologie-filosofie begint bij een simpel, maar verontrustend inzicht: er is steeds minder toekomst. Homogenisering – de gelijkschakeling die zichzelf eindeloos herhaalt – verkleint de variatie en daarmee de mogelijkheden van de toekomst. Niet alleen de sociale structuren, maar ook de technologische inhoud en processen dragen bij aan deze vermindering. Technologie creëert een toekomst die al vastligt, waarin verandering en verschil worden gereduceerd tot voorspelbare patronen.En nu, (we schrijven nu op en net over de grens van 2024) met de combinatie van technologie, enorme kapitaalsinvesteringen en politiek vandalisme, gaan we een temporele brug over. Deze investeringen, met name in datacentra en rekenkracht, speculeren op de toekomst en maken van toekomstige oorzaken voldongen feiten in het heden. Dit netwerk van ‘voorkennis’ koloniseert het heden vanuit oorzaken die eerder in de toekomst zijn georganiseerd. De gevolgen van semio-kapitalisme zijn nu al onvermijdelijk; erover spreken hoe dit kan worden beteugeld, is een gepasseerd station. Wat nog rest, is begrijpen en voorspellen. Vanuit het principe van Causa Futura kunnen deze gevolgen beter worden doorgrond en explicieter worden benoemd. Maar het spreekt nog het meest tot de verbeelding en het is begrijpelijk dat Bosje van Bannink dit alles niet heeft a

Misschien is na deze lezing te begrijpen hoe het verdwijnen van een bosje in verband kan staan met een filosofie over tijd, over kunst en over technologie. Deze proberen we met elkaar in verband te brengen, samen met andere artistiek-politieke werken, binnen het concept Technotlogy op technotlogy.com.

Maak contact

Goedendag gewenst

Wij houden je op de hoogte

Ga door