Bosje van Bannink

Gendringen, 2-11-2022. Download hier de tekst in pdf.
Bosje van Bannink is een werk van Boolean Works

Bosje van Bannink is een werk van Johannes Bongers gemaakt in de periode 2019-2022. Johannes is de medeoprichter van de artistiek politieke Gemeente Nieuwe IJssel.Het werk omvat een serie van meer dan twaalfhonderd foto's waarin een klein bos centraal staat. De foto's zijn over een periode van drie jaar gemaakt. Bij het maken ervan is niet aan publicatie gedacht, onwetend van wat er stond te gebeuren.Bosje van Bannink toont hoe organisme en leefomgeving één en hetzelfde zijn. Vernietig je de één, dan vernietig je de ander. Dat geldt voor het Bosje van Bannink, voor de mens in diens Umwelt en voor alle andere organismen en leefwerelden.Hieronder het verhaal in zes onderdelen.

1.
Voordat we de woning kochten verkenden we de omgeving. Aan de rand van het dorp, in het open veld doorsneden met een pad, lag in de verte een klein bosje, een tiny forest. Het is 55 meter lang en 45 meter breed met een sloot ernaast. Het bosje zou een stepping stone kunnen zijn in een ecologisch netwerk dat onder nauw beheer staat. Het wordt het Bosje van Bannink genoemd naar een familie die hier ooit boerde.Het is markant en het staat zelfbewust in een agro-industriële omgeving. De bomen zijn populieren uit kiemjaarklasse 1960. Eén boom is heel veel ouder en stond er al toen het bos werd aangeplant in het jaar dat ik werd geboren. Het bos ligt ingeklemd tussen percelen van verschillende boeren die er intensieve landbouw plegen. Vele malen per jaar bemesten zij de gronden en jaarlijks wordt er diverse malen geoogst en gras afgehaald. Er weiden schapen en koeien maar er is al jaren nauwelijks een vogel of een ander dier te bekennen.

2.
In de begindagen van de inval door Rusland is het bos van binnenuit omgezaagd. Anderen wisten ervan via Facebook, voor mij kwam het als een schok. In drie stapels lagen de stammen metershoog langs het pad, gesorteerd op dikte en kwaliteit, klaar voor de houtfabriek. Geen enkele stam is aangetast, ze zijn kerngezond. Ik werkte die dagen aan een tuin: ‘De drie ecologieën’. De tuin bestaat uit drie grote ronde bloemperken en behandelt de samenhang tussen de menselijke geest, het sociale en de leefomgeving – mens, maatschappij, milieu. De drie stapels hout lijken deze drie ecologieën te willen verbeelden maar blijven een efficiënte en wrange uitdrukking van het gekapte bos.Bij navraag blijkt dat de Provincie ongezien vergund heeft: een familie heeft de grond in eigendom. Deze familie was in actie gekomen na de melding van een wandelaar dat er een gevaarlijke situatie was ontstaan. Die wandelaar was ik niet en de de foto's laten zien dat het een verzinsel is.

3.
De maanden erna blijft het terrein onaangeroerd en ligt er gehavend bij. Een oorlogsgebied, helemaal als de filmmaker Tarkovsky bedoeld heeft, de modder en de plassen uit Andrei Roeblev en de dakloze kathedraal uit Nostalghia. Iedere dag wordt het meer Oekraïne, maar zonder de hoop. De hond die me op de wandelingen vergezelt kent vijf routes door het bos via verschillende in- en uitgangen en voor, achter en zijkanten. Ondanks dat het bos gekapt is en er alleen randen met entrees zijn overgebleven gaat de aangelijnde hond voor over de ons bekende paden maar nu door een blinde leegte. De buitenste bomen, ijl en gekrenkt, vormen een dunne huid om het voormalige woud. De huid kan niet verhullen wat er is aangericht al lijkt juist dat de instructie aan het loonbedrijf te zijn geweest. Aan de randen staan bomen die door straffe wind zijn uitgewaaierd, zij zochten echter het licht buiten het bos en kregen zo hun vorm. Zonder de andere bomen waarvan ze afstand namen, met de rafels van het tuig en geknakte masten heeft het bos de gedaante gekregen van een zinkend spookschip. Maar toen moest de finale afbraak nog beginnen.

4.
Met het ruimen van bomen ontstaat er ruimte in het bos. Dat brengt ‘Lichtung’ volgens de filosoof Heidegger, een lichtende mogelijkheid waarin de goden kunnen neerdalen. In dit bos bracht het ruimen ruimte noch Lichtung. Later in het voorjaar schoten desondanks jonge populieren uit de naden tussen de schors en het hout van de honderden stronken die laag bij de grond waren afgezaagd. De circelvormige rij populiertjes markeren de contour van iedere stronk. Zo ontstond binnen enkele weken over het hele terrein een laag struweel, aan het einde reikte die manshoog. Afgelopen week zijn ook deze hoopgevende stronken met wortel en al uitgegraven, een enkele stam was meer dan een meter in doorsnede. De klompen hout en aarde zijn afgevoerd. Nu is ook de dunne huid opengescheurd. Een opgeschoonde vlakte met enkele bomen, een verlaten park tussen weilanden.

5.
Vanaf de eerste dag en gedurende de drie jaar dat ik het bos bezocht heb ik meer dan twaalfhonderd foto’s en enkele korte filmpjes gemaakt. De hond leerde om op die momenten niet aan de lijn te trekken. Het vastleggen begon zonder enige aanleiding, het was een soort kennismaken. Totdat het bos er ineens niet meer was.Ik ben blij dat ik het heb gezien, heb vastgelegd in alle variatie en dat ik deze aandacht aan mezelf heb gegund. Maar nu ik weet waartoe het heeft geleid staat deze aandacht in schril contrast met de ongeaarde bedrijvigheid en omgang met onze leefomgeving. Spinoza, Gregory Bateson en Jesper Hoffmeyer – filosoof, antropoloog en bioloog – leren ons dat organisme en leefomgeving één en hetzelfde is. Vernietig je de één, dan vernietig je de ander. Bosje van Bannink begon als ode aan traagheid en variatie en staat nu in het teken van verlies en rouw.Het werk roept op gevoeligheid te ontwikkelen voor de aantasting van niet alleen het milieu maar dit in verband te zien met verlies van democratie, depressie en angst bij jonge mensen of de vervuiling die massamediale technologie produceert. De conditie van de ecologie van de geest en van de sociale gemeenschap staan onder een minstens even grote bedreiging als het milieu. Mens, maatschappij en milieu hebben alleen in nauwe samenhang een toekomst.

6.
In 2021 heb ik voor Boolean Works twee beelden gemaakt waarin ik de dreiging in het gebied al vastgelegde. Het veld dat uitkomt op het bos had ineens een vreemde kleur. Eerst dacht ik dat het door de droogte was veroorzaakt, bij nadere beschouwing bleek het land te zijn doodgespoten. Het tweede betrof het Bosje van Bannink zelf. En toen stond het bos er nog.

COLOFON
Bosje van Bannink is een artistiek-politiek project van Johannes Bongers. Bosje van Bannink sluit aan op SOOOS, op ANDSTERDAM, op Gemeente Nieuwe IJssel, GROND, DENKMAL en Per-soon. Dit zijn lopende projecten sinds 2019 die onderling zijn verbonden en waarvan de nauwe samenhang tussen de drie ecologieën het uitgangspunt vormt.Download hier de tekst in pdf.
Een selectie van mijn werk vind je op Boolean WorksTekst en beeld Johannes Bongers, Gendringen, 2-11-2022

Maak contact

Goedendag gewenst

Wij houden je op de hoogte

Ga door